Psikoteknik Mevzuatı Özeti 2023

Psikoteknik Mevzuatı özeti değerli adaylarımız ve Psikoteknik Belgesi alacak kişilerin merak ettiği tüm şartları bir yazı altında topladık. Alanında uzman Psikologlarında görüşleri alınarak hazırlanan bu yazımız umarız, Psikoteknik Testine girmeden önce sizlerin de bilgi sahibi olmanızı sağlar.

Psikoteknik Mevzuatı

Psikoteknik Mevzuatı yazımız alanında uzman Psikologlar tarafından ele alınmıştır. Psikoteknik Mevzuatı yazımız Psikoteknik Belgesi almak isteyen ve araştıran tüm ziyaretçilerimize Psikoteknik Belgesi almadan veya aldıktan sonra ihtiyaçları olan tüm yasal süreçler hakkında bilgi vermektedir.

Psikoteknik Mevzuatı içerisinde belgenin nasıl alınacağı ve verimi ile ilgili detaylı bilgiler yer almaktadır. Psikoteknik Mevzuatı aynı zamanda merkezlerin fiziki ve onay alması ile ilgili de bazı bilgiler paylaşmaktadır. Psikoteknik Mevzuatı yazımız içerisinde eksik olduğunu düşündüğünüz veya eklemek istediklerinizi iletişim bölümünden bizlere yazabilirsiniz.

(Ehliyet) Sürücü Adaylarında Aranacak Şartlar (Madde 41 Özeti):

a) Yaş Haddinin Doldurulması:

• A1, A2, F ve H sınıfı ehliyetlerini alabilmek için minimum 17 yaş şartı.
• B ve G sınıfı ehliyet sahibi olabilmek için 18 yaşını doldurma gerekliliği.
• C, D ve E ehliyeti almak isteyenlerin ise 22 yaş sınırını tamamlama zorunluluğu.

b) Öğrenim Şartları:

• F, G ve H sınıfı ehliyet alacaklar için ilkokul mezuniyeti yeterli.
• A1, A2, B, C, D ve E sınıfı ehliyet isteyen adaylar için en az ortaokul veya 8 yıllık temel eğitim süresini tamamlama şartı.

c) Sağlık Şartları:

• Sağlık şartları yönetmelikle belirlenir ve sürücü olur raporu almak zorunludur.

d) Eğitim ve Sınav Şartı:

• Sürücü kursuna katılıp yapılan sınavları başarıyla tamamlayarak sertifika almak gereklidir.

e) Hükümlü Olmama Şartları:

• Tür Ceza Kanunu’nun belirli maddeleri ve diğer ilgili kanunlardan kaynaklanan suçlardan hüküm giymemiş olma şartı.

f) Aynı Sınıf Sürücü Belgesinin Bulunmaması veya Belgelerin Geri Alınmamış Olma Şartı:

• Önceden verilmiş aynı sınıf bir sürücü belgesinin bulunmaması ve sürücü belgelerinin süresiz olarak geri alınmamış olması zorunludur.

Psikoteknik Değerlendirme ve Psikiyatri Uzmanı Muayenesi (Madde 79) – Trafik Kanunu:

Trafik suçları işleyen sürücüler, 4 sayılı Cetvel’de belirtilen usul ve esaslara uygun olarak psikoteknik değerlendirme ve psikiyatri muayenesine tabi tutulurlar. Muayene sonucunda uygun görünen sürücülerin belgeleri belirtilen sürenin ardından geri verilir. Bu süreçte:

• İlk olarak, psikoteknik değerlendirme yapılır ve ardından test sonuçlarıyla birlikte sürücü, psikiyatri uzmanına başvurur.
• Psikiyatri muayenesi ve psikoteknik değerlendirme sonuçlarına dayanarak, sürücülük uygunluğunu belirten 2 nüsha rapor hazırlanır. Bir nüsha sürücüye verilirken, diğer nüsha raporu düzenleyen psikiyatrist veya yetkili makamlar tarafından talep edildiğinde ibraz etmek üzere saklanır.

Psikoteknik değerlendirme, 4 sayılı Cetvel’e uygun esaslara sahip resmi ve özel kuruluşlarda çalışan psikolog unvanına sahip kişiler tarafından usule uygun bir şekilde gerçekleştirilir. Sınav sonuçları ve değerlendirmeler, E-RAPOR sisteminde hazırlanan E-İmzalı rapor şeklinde çıkartılır ve sınava giren adaya iki nüsha olarak verilir. Bu raporlar, ilgili kurum ve kuruluşların bağlı olduğu il ve ilçe sağlık müdürlüklerinin onayından geçerse geçerli kabul edilir.

İtiraz hakkı olan kişiler, itirazlarını raporu hazırlayan kurumun bağlı olduğu İl Sağlık Müdürlüğüne sürücü belgesini almak için başvurduğu Emniyet Teşkilatına ait kuruluş ile yapabilirler. İl Sağlık Müdürlüğü, nihai karar için kişiyi, daha önce psikoteknik değerlendirme yapılan kuruluşa gönderip testini tekrarlatırken, İl Sağlık Müdürlüğünden konu ile ilgili bir gözlemci bulundurulur.

İtiraz sonucunda 1. ve 2. rapor arasında fark bulunursa, durum derhal her iki raporun örnekleriyle birlikte ilk başvurulan ilin İl Sağlık Müdürlüğüne bildirilir. Valilik onayı ile iki raporda da adı olmayan 1 psikolog ve 1 psikiyatristten oluşan komisyon oluşturulur ve incelenir. İncelemelerin sonucunda usulsüz raporlar veren kişiler hakkında soruşturma açılır ve bu kişilere Türk Ceza Kanunu‘nun gereğince ceza verilir. Son olarak, bu kişilerin daha sonra yazacakları raporlar geçersiz sayılacağı için belirli aralıklarla il sağlık müdürlüğü ve bakanlıklarına gidip imza sirkülerini belirtirler.

PSİKOTEKNİK MERKEZLERİNDE VE PSİKİYATRİ MUAYENESİNDE SÜRÜCÜLERDE ARANILACAK ŞARTLARA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

Amaç:

Psikoteknik değerlendirmenin amacı, sürücülerin güvenli araç kullanmalarını sağlayan zihinsel ve psikomotor yetenek düzeylerini ölçmektir.

Tanım ve Kapsam:

Psikoteknik değerlendirme, 11 farklı kollektif testle zihinsel ve psikomotor süreçlerin ölçülmesini içermektedir.

Psikoteknik Değerlendirme Yapmaya Yetkili Kuruluş ve Kişiler:

Cetvelde belirtilen usullere, esaslara ve yapıya uygun şekilde resmi ve özel kuruluşlar bünyesinde oluşturulan il sağlık müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş psikologlarla birlikte gerçekleştirilmektedir.

Psikoteknik Değerlendirme Merkezinin Taşıması Gereken Özellikler:

• Psikoteknik test cihazına sahip olmak.
• Bu hizmeti verebilmek için uygun çalışma mekanına sahip olunması.
• Sağlık Bakanlığının yetkilendirmiş olduğu psikolog.
• Genel çalışma mekanlarından ayrı olarak, psikoteknik değerlendirme uygulanabilecek odanın ışık, ses, ısı, duvarları açık renk boyalı, dikkati dağıtacak bir nesne olmaması gibi özellikleri barındırması. Ayrıca, kameraların açısının usule uygun yerleştirildiği oda gerekmektedir.

İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜNCE YÜRÜTÜLECEK YETKİLENDİRME İŞLEMİ

Psikoteknik değerlendirme merkezi açmak isteyen kişinin İl Sağlık Müdürlüğüne başvurması için gereken belgeler;

• Açma talebini içeren dilekçe.
• Merkezde görev alacak psikoloğun ünvanını belirten, tasdikli örneği bulunan diploması.
• Merkezin onaylı krokisi.
• Merkezde kullanılacak bilgisayar destekli testlerin Türkiye normlarına uygun düzenlendiğini belirten belge.
• Psikoloğun testleri uygulama yeteneğini gösteren ALG sertifikası.

Başvuru sürecinde, bütün koşullar tamamlandıktan sonra İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yönlendirilen komisyon tarafından kontrol edilir. Uygun bulunan durumda, merkez açılır ve psikoteknik değerlendirme merkezine çalışma izni verilir. Ayrıca, psikoloğa yetki belgesi verilir.

BİLGİSAYAR DESTEKLİ PSİKOTEKNİK DEĞERLENDİRME TESTLERİNİN TÜRKİYE TOPLUMUNUN ÖZELLİKLERİNE GÖRE HAZIRLANMIŞ NORM ÇALIŞMASININ SAHİP OLUNDUĞUNUN BELGESİ

Psikoteknik Değerlendirme Uygulama Eğitimi özellikleri:

• Testi geliştiren kurum tarafından verilen bir eğitimdir.
• Kullanılan cihazın, yapılan testlerin ve değerlendirmelerin, cihazın bağlantılarının öğretildiği bir eğitimdir.

Psikoteknik değerlendirme merkezinde tutulması gereken kayıtlar:

• Her adaya yapılan testlerin takibi, arşivleme ve denetlemesini yapılabilmesi için kayıtların ve belgelerin saklanması zorunludur.
• Psikoteknik kayıt defteri, Psikoteknik değerlendirme raporlarının dosyası ve denetim defteri bulunmak zorundadır.

Psikoteknik değerlendirmede incelenecek sürücü özellikleri:

Zihinsel Yetenek ve Beceriler:

Dikkat: Testlerde dikkat süresinin araç kullanırken ne kadar uzun süre korunduğu ölçülür.

Anlama ve Muhakeme Yeteneği: Sözel olmayan testler ile analitik düşünce becerisinin ölçülmesi amaçlanır.

Hız ve Mesafe Algılama: Sürücünün hızıyla ilerideki tehlikeleri fark ederek hedefe kadar geçen süreyi hesaplaması ölçülür. Sürücünün hangi hızda ve takip mesafesinde gideceğini doğru algılaması hedeflenir.

Geniş Görüş Alanı İçinde Uyaran Fark Etme: İki farklı uyaran arasında fark edilenleri aynı anda işleme koyma yeteneği ölçülür.

Şekil Algılamada Görsel Süreklilik: Trafik işaretleri üzerinden şekil testi, trafik ortamına doğrudan bağlantı sağlamak için tasarlanmalıdır.

Psikomotor Yetenek ve Beceriler:

Tepki Hızı: Uyaranın fark edilmesi ile tepkinin ortaya konulması arasındaki zaman ölçülür.
Karar verme hızı ve motor tepki hızı ayrı ayrı incelenir.

Koordinasyon Düzeyi: Küçük bir alanda el hareketleriyle gösterilen koordinasyon, hız ve doğruluk incelenir. Verilen görsellerin doğru motor faaliyetlere çevirebilme düzeyi, el ayak koordinasyonuna dikkat edilerek ölçülür.

Psikoteknik değerlendirmede kullanılan test sonuçlarının değerlendirilmesinde birkaç önemli ölçüt bulunmaktadır:

Dikkat:

• Türk normlarına göre belirlenen yüzdeliğe göre %40’lık dilimden aşağı olan sonuçlar yetersiz kabul edilir.
• Seçici dikkate bağlı tepki hızı için 1.50 saniyeden fazla zaman ayrılmamalıdır.
• Performans tutarlılığını gösteren grafikte tepki hızları arasındaki standart sapma puanı çok yüksek çıkmamalı ve tepki hızları sunum alanına göre çok fazla farklılık göstermemelidir.
• Performans hızı ve kalitesi arasındaki ilişki grafiği incelendiğinde hızlı-hatasız ve yavaş-hatasız şeklinde kategorilere ayrılmalıdır.

Anlama ve Değerlendirme (Muhakeme Yeteneği):

• Muhakeme yeteneği orta düzey eğitim almışlar için %35 iken, yüksek öğrenim düzeyi olanlara %85’in altı olmamalıdır. (Bu versiyonda norm değeri %50’nin altında olmamalıdır.)

Hız ve Mesafe Algılama:

• Hız ve mesafenin algılanması kritik seviyeden en fazla %30 sapma göstermelidir. Daha yüksek sapmalar risk belirtisi olabilir.
• Algılamada erken tepki verilmesi esastır. Sürücülerin koruması gereken takip mesafesinin önemini açıklamaya yarar sağlamaktadır.
• Tepkiler her deneme için tutarlı olmalıdır.

Geniş Görüş Alanı İçinde Uyaran Fark Etme:

• 140 derecelik görüş alanı içinde görsel alan ve yoğunlaşılan nokta arasındaki uzaklık milimetre cinsinden gösterilmelidir.
• Görsel alan dışından gelen uyarıcılara verilen tepki hızı 2 saniyeden yüksek olmamalıdır.
• Yanıltıcı uyaranlara tepki verilmemelidir.
• Hatalı tepki oranı %40’tan fazla olmamalıdır.

Şekil Almada Görsel Süreklilik:

• Her işarete ortalama 90 saniyede tepki verilmelidir.
• 1 dakikanın üzerinde bir sürede algılamada, kişinin şekle en az 5 kez baktığını ancak algılamanın gerçekleşmediğini göstermektedir.
• Test genelinde süre benzerse tutarlı olarak kabul edilir.
• Hatalı tepki %20’yi geçmemelidir.

Tepki Hızı:

• 1.5 saniyeden uzun sürede verilen tepkiler geç tepki olarak kabul edilmektedir.
• Doğru tepkilerin kritik uyaranlara oranı %50’nin altına düşmemelidir.

Koordinasyon Düzeyi:

• Dikkat dağıtıcı olarak verilen uyarıcıların kişinin tepkisel tutarlılığını bozmaması gerekir ve bu yanlış tepkilerin kabul oranı %40 olarak belirlenmelidir.
• Hata yüzdesi %40’ı geçmemelidir.
• Koordinasyon faktör puanı norm grubunun %50’lik kısmında yer almalıdır.

PSİKOTEKNİK DEĞERLENDİRMEDE KULLANILACAK TESTLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Bu testler uluslararası psikoteknik standartlara sahip olmalıdır. Kısaca, şu standartları içermelidir:

• Nesnel: Testler, tarafsız ve açık sonuçlar sağlamalıdır.
• Geçerli: Testler, ölçtüğü yetenekleri doğru bir şekilde yansıtmalıdır.
• Puanlaması Objektif: Puanlama sübjektif olmamalı, net ve standart bir ölçüt üzerinden yapılmalıdır.
• Güvenilir: Testlerin tekrarlanabilirlik oranı yüksek olmalı, aynı koşullarda benzer sonuçlar alınabilmelidir.
• Kapsamlı: Testler, sürücülerin geniş bir yelpazedeki becerilerini ve yeteneklerini değerlendirmelidir.
• Ayırt Edici: Testler, sürücüler arasındaki farkları belirgin bir şekilde göstermelidir.
• Kullanışlı: Testler, pratik ve etkili bir şekilde uygulanabilir olmalıdır.
• Türkiye’ye ve Türkçeye Uyarlanmış: Testler, yerel kültür ve dil normlarına uygun bir şekilde adaptasyon geçirmelidir.
• Norm Çalışması: Testler, Türkiye normlarına uygun bir şekilde standartlaştırılmalıdır.
• Bilgisayar Destekli: Testler, bilgisayar destekli olmalı; psikolojik yetenek, beceri ve kişilik testlerini bilgisayar ekranında veya yanında bağlı yan gereçler ve paneller üzerinden uygulayabilmelidir.

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TEST SİSTEMLERİNİN ÖZELLİKLERİ

• Psikolojik yetenek, beceri ve kişilik testlerini bilgisayar ekranında veya yanında bağlı yan gereçler ve paneller üzerinden uygulayabilmelidir.
• Katılımcılara ait veri ve bulgular otomatik olarak kaydedilmelidir.
• Uygulamada standardizasyon sağlanabilmiş olmalıdır.
• Yönergeler standart olmalıdır.
• Deneme ve süreler, standart zamanla ve anlamaya uygun olmalıdır.
• Test sorularının sunumu eksiksiz sağlanmalıdır.
• Uygulayıcıya en az ihtiyaç duyulacak şekilde bir otomasyona sahip olmalıdır.
• Test sonuçları, standart formata sahip şekilde bilgisayar üzerinden alınabilmelidir.
• Test bulgularının oynanmaması için bir denetim mekanizması geliştirilmiş olmalıdır.
• Testlerin kullanım amaçlarına göre çeşitli versiyonlarının yaratılmasına imkan verilmelidir.

PSİKOTEKNİK DEĞERLENDİRME TEST SONUÇLARI

Sonuçların çıktısı standart bir formda bilgisayardan alınır. Her uyarana ve soruya verilen yanıtlar, tepkiler, ölçümü yapılan yeteneğe ilişkin performansın kalitesi, tutarlılığı ve hızı ayrı ayrı belirtilmelidir. Grafikler de raporda belirtilmelidir.

PSİKOTEKNİK DEĞERLENDİRME RAPORU

Kişinin sonuçları ve bulgularının harmanlanıp özet haline getirildiği bir kısımdır. Psikiyatri doktoruna gönderilmek üzere 8 ayrı bölümden oluşmaktadır. İlk 7 bölümünde cetvelin Sürücü Özellikleri bölümünde yer alan her bir özelliğe yönelik uygulanan testlere ilişkin bulgu ve değerlendirmeler yapılır ve kişinin sürücülüğe uygun yani riskli veya risksiz olduğu belirtilmektedir. Raporun 8. maddesinde ise yetenekler noktasında uygunluğu riske göre değerlendirilir.

PSİKOTEKNİK DEĞERLENDİRME SÜRESİ

Asgari süre 1 saat olmaktadır.

PSİKOTEKNİK DEĞERLENDİRME ÜCRETİ

Ücreti değerlendirmenin yapıldığı ildeki sağlık müdürlüğü tarafından belirlenerek fiyat sabit tutulmaktadır.

PSİKOTEKNİK DEĞERLENDİRME MERKEZLERİNİN DENETİMİ

Bu denetimler Yönetmelikte yer alan hususlar doğrultusunda yılda 1 kez şeklinde İl Sağlık Müdürlükleri tarafından yapılmaktadır.

PSİKİYATRİ UZMANI MUAYENESİ

Psikiyatri uzmanı muayenesinde öncelikle 3 sayılı cetvelin Ruh ve Sinir Hastalıkları Bölümünde yer alan sağlık şartlarındaki esaslara ek psikoteknik değerlendirme raporunda yer alan bilgileri göz önüne alarak sürücülük için adayın riskli olup olmadığını belirten son rapor verilmektedir.

Psikoteknik Mevzuatı alanında uzman Psikologların görüşleri alınarak hazırlanmıştır. Psikoteknik Mevzuatı içerisinde alımından yenilenmesine ve tüm yasal süreçler hakkında genel bilgiler yer almaktadır. Psikoteknik Mevzuatı ile ilgili eksik gördüğünüz veya yanlış olduğunu düşündüğünüz ve hatta Psikoteknik Mevzuatı yazısı içerisinde bulamadığınız tüm bilgileri bizlere danışabilirsiniz. Psikoteknik Mevzuatı yazımız umarız Psikoteknik Belgesi alacak veya bilgi sahibi olmak isteyen tüm ziyaretçilerimize faydalı olmuştur.

Psikoteknik fiyatları her yıl değişiklik göstermektedir. Merkezimizden detaylı bilgiyi alabilirsiniz.

1 Ayda SRC Belgesi için SRC Kursumuza müracaat etmenizi tavsiye ederiz. Psikoteknik Belgesi ihtiyaçlarınız için bizleri tercih ettiğiniz için teşekkür ederiz.